Σεμινάρια ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ

Λευτέρης Πλάτων (Χειμερινό εξάμηνο)

Θέμα: Ο sir Arthur Evans και ο «Μινωικός πολιτισμός» του στο στόχαστρο της σύγχρονης κριτικής σκέψης

Περίληψη: Σκοπός του σεμιναρίου είναι να επανεξετάσει μερικές από τις ιδέες και ερμηνείες του Sir Arthur Evans για το μινωικό πολιτισμό, κάτω από το πρίσμα των σύγχρονων αρχαιολογικών ανακαλύψεων και θεωριών. Ανάμεσα σε άλλα, θα συζητηθούν το ζήτημα της χρονολόγησης των διαφόρων περιόδων της κρητικής Πρωτοϊστορίας, το πρόβλημα της παρουσίας των Μυκηναίων στην Κρήτη, το ζήτημα της «μινωικής ειρήνης» και εκείνο της κυριαρχίας των Μινωιτών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, που οι επιστήμονες αποκάλεσαν «μινωική θαλασσοκρατία».  

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Αλεξίου, Στ. 1980. «Προανακτορικές ακροπόλεις της Κρήτης». Στο Πεπραγμένα Δ΄ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου (1976), Α1. 9-22. Αθήνα.

Bintliff, J. L. 1983. «Structuralism and Myth in Minoan Studies». Antiquity 58:33-8.

Driessen, J, I. Schoep και R. Laffineur, επιμ. 2002. Monuments of Minos. Rethinking the Minoan Palaces, Aegaeum 23, Liège.

Evans, A. 1921-1935. The Palace of Minos at Knossos, I-IV. London.

Klynne, A. 1998. «Reconstruction of Knossos: artist’s impressions, archaeological evidence and wishful thinking». JMA11:206-29.

MacGillivray, J. A. 20002. Μινώταυρος (Minotaur:μτφρ. στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Ωκεανίδα»). Αθήνα.

Marinatos, N. 2015. Sir Arthur Evans and Minoan Crete. Creating the Vision of Knossos. London.

Momigliano, N. 1996. «Evans, Mackenzie and the History of the Palace at Knossos». JHS 116:166-9.

 Starr, C. G. 1984. «Minoan Flower Lovers». Στο Minoan Thalassocracy: Myth or Reality?, επιμ. R. Hägg και N. Marinatos, 9-12. Stockholm.

Ζώης, Α. 1996. Κνωσός-Τοεκστατικόόραμα. Ηράκλειο.

Βασίλης Πετράκης (Χειμερινό εξάμηνο)

Θέμα: Αιγαιακή επιγραφική και διοίκηση: εισαγωγή, ανάλυση και μεθοδολογία με έμφαση στα τεκμήρια της Γραμμικής Β γραφής

Περίληψη: Στόχος του σεμιναρίου είναι η εξοικείωση των συμμετεχόντων με τα βασικά στοιχεία της Αιγαιακής επιγραφικής: την ιστορία και εξέλιξη των διαφόρων συστημάτων γραφής, την παλαιογραφία, την ανάλυση και την ερμηνεία των κειμένων του Αιγαίου της Χαλκοκρατίας, αλλά και την ανασύσταση των πρακτικών της διοίκησης, την οποία τα τεκμήρια αυτά κυρίως εξυπηρετούσαν. Πέραν μιας ευρείας επισκόπησης των Κρητικών γραφών, η κύρια έμφαση θα δοθεί στα τεκμήρια της λεγόμενης Γραμμική Β γραφή, η οποία χρησιμοποιούνταν ανάμεσα στο 14ο και στο 12ο αι. π.Χ. για να αποδώσει μια ελληνική διάλεκτο, καλύπτοντας τις ανάγκες καταγραφής των ανακτορικών γραφειοκρατιών της κεντρικής και νότιας ηπειρωτικής Ελλάδας, αλλά και της Κρήτης. Η παρουσίαση των βασικών αρχών μεθοδολογίας και ερμηνείας θα εστιάσει τόσο σε συγκεκριμένα θέματα που καταγράφονται στα κείμενα, όσο και σε συγκεκριμένα τεκμήρια. Οι συμμετέχοντες θα ασκηθούν στους βασικούς τρόπους εργασίας της Μυκηναϊκής επιγραφικής και στους τρόπους με τους οποίους οι ενδείξεις των κειμένων μπορούν να ενσωματωθούν στις αρχαιολογικές συζητήσεις. e-class: ARCH926

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Bennet, J. 2008. «Palace^TM: speculations on palatial production in Mycenaean Greece with (some) reference to glass». Στο Vitreous Materials in the Late Bronze Age Aegean, επιμ. C.M. Jackson και E.C. Wager. Sheffield Studies in Aegean Archaeology, 151-72. Oxford.

Duhoux, Y. και A. Morpurgo-Davies, επιμ. 2008-2014. A Companion to Linear B: Mycenaean Greek Texts and their World, 1-3. Louvain-La-Neuve / Walpole MA (ιδιαίτερα τα εξής κεφάλαια R. Palmer, J.T. Killen και Y. Duhoux [τ. 1], Y. Duhoux, St. Hiller, T.G. Palaima [τ. 2], J.L. Melena, J. Bennet [τ. 3]).

Killen, J.T. 2012. «The two provinces of Pylos revisited». Στο Actas del Simposio Internacional: 55 Años de Micenología (1952-2007), Bellaterra, 12-13 de abril de 2007, επιμ. C. Varias. Faventia Supplementa 1, 155-81. Bellaterra.

Palaima, T.G. και J.C. Wright. 1985. «Ιns and outs of the Archives Rooms at Pylos: form and function in a Mycenaean palace». AJA 89,2:251-62.

Palaima, T.G. 1995. «The nature of the Mycenaean wanax: non-Indo-European origins and priestly functions». Στο The Role of the Ruler in the Prehistoric Aegean. Proceedings of a Panel Discussion presented at the Annual Meeting of the Archaeological Institute of America, New Orleans, Louisiana, 28 December 1992, with Additions, επιμ. P. Rehak.Aegaeum 11, 119-42. Liège / Austin.

Palmer, L.R. 1963. The Interpretation of Mycenaean Greek Texts, Oxford.

Petrakis, V. 2017a. «Reconstructing the matrix of the ‘Mycenaean’ literate administrations». Στο Understanding Relations Between Scripts: The Aegean Writing Systems, επιμ. P.M. Steele, 69-92. Oxford / Philadelphia.

Petrakis, V. 2017b. «Figures of speech? Observations on the non-phonographic component in the Linear B writing system». Στο Aegean Scripts: Proceedings of the 14th International Colloquium on Mycenaean Studies, Copenhagen, 2-5 September 2015, τ. 1, επιμ. M.-L. Nosch και H. Landenius Enegren. Incunabula Graeca 105,1, 127-67. Roma.

Ventris, M.G.F. και J. Chadwick, 1956¹, 1973². Documents in Mycenaean Greek, Cambridge.

Voutsaki, S. και J.Τ. Killen, επιμ. 2001. Economy and Politics in the Mycenaean Palace States. Proceedings of a Conference Held on 1-3 July 1999 in the Faculty of Classics. Proceedings of the Cambridge Philological Society Supplement 33. Cambridge.

ΓιώργοςΒαβουρανάκης  (Εαρινό εξάμηνο)

Θέμα: Το φιλοσοφικό υπόβαθρο της αρχαιολογικής ερμηνείας

Περίληψη: Σκοπός του σεμιναρίου είναι να εξετάσει μερικές από τις ιδέες της νεώτερης και σύγχρονης φιλοσοφίας που έχουν επηρεάσει την αρχαιολογική σκέψη, καθώς αφορούν τη σχέση του ανθρώπου με τον υλικό πολιτισμό. Οι φοιτήτριες / φοιτητές επιλέγουν εκπροσώπους της φιλοσοφίας ή της ευρύτερα οριζόμενης ως κοινωνιολογικής θεωρίας (π.χ. Μαρξ, Γκοντελιέ, Χάιντεγγερ, Γκίντενς, Μπουρντιέ, Φουκώ, Nτε Λάντα κ.ά.), συζητούν τις ιδέες καθαυτές και βρίσκουν ένα συναφές αρχαιολογικό παράδειγμα για να κατανοήσουν το προϊστορικό Αιγαίο μέσα από τις ιδέες αυτές. Κάθε εβδομάδα ένας φοιτητής ή μία φοιτήτρια τίθεται επικεφαλής της ομάδας και συντονίζει τη συζήτηση. Οι κύριες έννοιας που συζητώνται περιλαμβάνουν το εμπόρευμα, την έννοια του Λόγου, την ανθρώπινη πρόσληψη, την πρακτική, τη δομοποίηση και τη θεωρία συναρμογής. Η αξιολόγηση βασίζεται σε μικρές επιμέρους γραπτές εργασίες και σε μία κυρίως παρουσίαση και γραπτή εργασία (η-τάξη: ARCH 326).

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Hitchcock, L. 2008. Theory for Classics: A Student's Guide, London - New York.

Bourdieu, P. 1977. Outline of a theory of practice (μτφρ. R. Nice). Cambridge.

DeLanda M. 2016. Assemblage theory, Edinburgh.

DeLanda, M. 2022. Materialist phenomenology. A philosophy of perception. London.

Foucault M. 1991. Η τάξη του λόγου: εναρκτήριο μάθημα στο CollegedeFrance-1970 (μτφρ. Χ. Χρηστίδης, Μ. Μαϊδάτσης). Αθήνα.

Giddens A. 1984. The constitution of society: outline of the theory of structuration. Cambridge.

Godelier, M. 2003. Το αίνιγμα του δώρου (μτφρ. Α. Αγγελίδου). Αθήνα.

Heidegger M. 2008. Κτίζειν, κατοικείν, σκέπτεσθαι (μτφρ. Γ. Ξηροπαΐδης). Αθήνα.

Ingold, T. 2016. Η αντίληψη του περιβάλλοντος. Δοκίμια για τη διαβίωση, την κατοίκηση και τις δεξιότητες (μτφρ. Α. Βρεττού). Αθήνα.

Marx K. 1978. Κριτική της πολιτικής οικονομίας (μτφρ. Φ. Φωτίου). Αθήνα.

Λίλιαν Καραλή (ομ. καθ. ΕΚΠA) -  Γιώργος Φερεντίνος (ομ. καθ. Γεωλογίας Παν/μίου Πατρών) (Εαρινό εξάμηνο)

Θέμα: Προϊστορικό Αιγαίο. Γεωαρχαιολογικές και βιοαρχαιολογικές προσεγγίσεις

Περίληψη: Η μελέτη των περιβαλλοντικών αλλαγών κατά το παρελθόν μπορεί να μας διαφωτίσει για το παρόν και το μέλλον. Για τον αρχαιολόγο είναι πολύ σημαντική η γνώση των βασικών γεωλογικών και  οικολογικών παραγόντων που επηρεάζουν τη ζωή και τη δράση του ανθρώπου και των λοιπών ζώντων οργανισμών. Στο σεμινάριο θα εξετασθούν ο οι εφαρμογές τους στην προϊστορική αρχαιολογία. Οι μεταβολές του φυσικού περιβάλλοντος και του γεωαναγλύφου ιδιαίτερα κατά τους  προϊστορικούς  χρόνους έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην μετακίνηση αγαθών και ιδεών, στην ανάπτυξη ή εγκατάλειψη  οικισμών. Θα παρουσιαστούν οι κύριες μέθοδοι μελέτης των βιοαρχαιολογικών καταλοίπων,  με στόχο την ασφαλέστερη αναγνώριση του κάθε είδους και την συμβολή τους στην πληρέστερη κατανόηση του αρχαιολογικού συνόλου.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Allen, K.M.S., S.W. Green και E.B.W. Zubrow. 1990. Interpreting space: GIS and archaeology. London

Bocquet, A. 1984. Archéologie des lacs et des rivières. Annecy: Musée d’ Annecy

Brown, A.G. 1997. Alluvial geoarchaeology. Cambridge

Chambers, F.M. 1993. Climate change and human impact on the landscape. London

Courty, M.A., P. Goldberg και R. Macphail. 1989. Soils and micromorphology in archaeology, Cambridge Manuals in Archaeology. Cambridge

Higgins, M.D. και R. Higgins. 1996. A geological companion to Greece and the Aegean. NewYork / London

Καραλή, Λ. 2005. Περιβαλλοντική Αρχαιολογία. Aθήνα

Καραλή,  Λ. και Γ. Φερεντίνος, επιμ. 2015. Τετράδια Γεωαρχαιολογίας. Aθήνα

Kraft, J.C. et al. 1977. «Palaeogeographic reconstructions of coastal Aegean archaeological sites». Science 195: 941-7.

Raikes R.L. 1984. Water, weather and prehistory, 2nd edition. N. Jersey

Γιάννης Παπαδάτος (Εαρινό εξάμηνο)

Θέμα: Ταφική αρχαιολογία του Πρώιμου Αιγαίου

Περίληψη: Παρουσιάζονται τα αρχαιολογικά δεδομένα από τα νεκροταφεία της Πρώιμης και Μέσης Εποχής του Χαλκού στο Αιγαίο: ταφική αρχιτεκτονική, χωρική οργάνωση των νεκροταφείων, ταφικά έθιμα και τελετές, κτερίσματα και τελετουργικός εξοπλισμός. Εξετάζονται κριτικά τα θεωρητικά σχήματα και οι τρόποι προσέγγισης που έχουν κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί για την ερμηνεία αυτών των δεδομένων. Αναλύονται οι δυνατότητες αλλά και οι περιορισμοί που υπάρχουν στη χρήση των ταφικών δεδομένων για την ανασύνθεση των αντιλήψεων, της δημογραφίας και της οργάνωσης των κοινωνιών στο Αιγαίο της 3ης και των αρχών της 2ης χιλιετίας π.Χ.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Bloch, M. και J. Perry. 1982. Death and the regeneration of life. Cambridge. Ιδιαίτερα οι σελ. 1-45.

Branigan, K. 1993. Dancing with Death: Life and Death in Southern Crete, c. 3000-2000 BC. Amsterdam.

Branigan, K., επιμ. 1998. Cemetery and Society in the Bronze Age. Sheffield.

Cavanagh, W. και C. Mee. 1998. A Private Place: Death in Prehistoric Greece, SIMA 125. Jonsered.

Chapman, R. και K. Randsborg. 1981. Approaches to the archaeology of death. Στο The archaeology of death, επιμ.R. Chapman, R. Kinnes και K. Randsborg, 71-81. Cambridge.

Doumas, C. 1977. Early Bronze Age burial habits in the Cyclades, SIMA 48. Göteborg.

Laffineur, R., επιμ. 1987. Thanatos: Les coutumes funéraires en Égée à l'Age du Bronze, Aegaeum 1. Liège.

Metcalf, P. και R. Huntington. 1991. Celebrations of Death: the anthropology of mortuary ritual. Cambridge.

Morris, I. 1997. Ταφικά τελετουργικά έθιμα και κοινωνική δομή στην Κλασική Αρχαιότητα. Μτφρ. Κάτια Μαντέλη. Ηράκλειο. Ιδιαίτερα σελ. 1-39 και 253-67.

Parker Pearson, M. 1999. The Archaeology of Death and Burial.

Weiberg, E. 2007. Thinking the Bronze Age: Life and Death in Early Helladic Greece. Boreas, Uppsala Studies in Ancient Mediterranean and Near Eastern Civilizations 29. Uppsala. Ιδιαίτερα οι σελ. 187-388.