ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΕΜΙΝΑΡΙΩΝ

ΑΚΑΔ. ΕΤΟΥΣ 2025-2026

Σεμινάρια ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ

Ευρυδίκη Κεφαλίδου – EurydiceKefalidou

Χειμερινό εξάμηνο – WinterSemester

Θέμα:Εικονογραφία και εικαστική αφήγηση, με έμφαση στην αττική αγγειογραφία (8oς-4ος αι. π.Χ.)

Subject:Iconography and Visual Narration, with an emphasis on Attic painted pottery (8th-4th century BC)

Περίληψη: Κάθε εικόνα είναι μια πράξη επικοινωνίας και αποτελεί τμήμα μίας ‘αλυσίδας’ που συνδέει τον εικαστικό δημιουργό με τον θεατή μέσω των συμφραζομένων της θέασης και της εικονογραφίας. Στο μάθημα παρουσιάζονται και σχολιάζονται οι θεωρίες για τις διάφορες τεχνικές και την εξέλιξη της εικαστικής αφήγησης, τονίζεται η σημασία του πολιτισμικού πλαισίου και του διαδραστικού χαρακτήρα της διαδικασίας της θέασης για τη νοηματοδότηση ενός εικαστικού έργου, αναλύονται οι έννοιες της μικροδομής και μακροδομής της οπτικής αφήγησης, και παρουσιάζονται μελέτες περίπτωσης.

Summary: Every image is an act of communication and is part of a 'chain' that connects the visual artist with the viewer through the contexts of viewing and iconography. The course presents various study cases on the theories, the techniques, and the evolution of visual narration, analyzes the concepts of micro- and macro-structure, and emphasizes the importance of cultural context during the interactive viewing process.

EνδεικτικήΒιβλιογραφία– Selected Βibliography

• Α. ΒΑΣΙΚΑ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΑ
• Stansbury-O'Donnell, M. 2022.  Η εικαστική αφήγηση στην αρχαία ελληνική τέχνη (μετάφραση Δάφνη Κωλέττη). Αθήνα.
• Stansbury-O'Donnell, M. 2011. Looking at Greek Art. Cambridge.
• Β. ΓΕΝΙΚΑ
• Dowden, K. και Ν, Livingstone, επιμ. 2014. A Companion to Greek Mythology. Chichester.
• Oakley, J.H. 2013. The Greek Vase: Art of the Storyteller.Malibu-J.P. Getty Museum.
• Oakley, J.H. 2020 A Guide to Scenes of Daily Life on Athenian Vases. Madison-WI.
• Smith, T.J. και D. Plantzos επιμ. 2012. A Companion to Greek Art. Oxford.
• Spivey, N. 1996. Understanding Greek Sculpture: Ancient Meanings, Modern Readings.London.
• Woodford, S. 2003. Images of Myths in Classical Antiquity. Cambridge.
• Γ. ΠΗΓΕΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
• - Beazley Archive Pottery Database: http://www.beazley.ox.ac.uk/pottery
• - Οι επίσημοι ιστότοποι των ελληνικών και ξένων Μουσείων και επιστημονικών / ερευνητικών ιδρυμάτων.

Στυλιανός Κατάκης – StylianosKatakis

Χειμερινό εξάμηνο – WinterSemester

Θέμα: Παράδοση και νεωτερισμοί στη Ρωμαϊκή επαρχία της Αχαϊας τον 1^ο αι. π.Χ. και τον 1^ο αι. μ.Χ.

Subject: Tradition and innovations in the Roman province of Achaea in the 1^st c. BC and the 1^st c. AD

Περίληψη: Σκοπός του σεμιναρίου είναι η διερεύνηση των αλλαγών που επήλθαν στο νότιο ελλαδικό χώρο (με μέρος των Κυκλάδων) κατά τους πρώτους αιώνες της ρωμαϊκής κυριαρχίας. Θα εστιάσουμε στη γλυπτική όπου τα παραδοσιακά και τα νεωτερικά στοιχεία είναι περισσότερο εμφανή, χωρίς να αποκλείσουμε άλλες μορφές τέχνης. Οι νέοι παραγγελιοδότες, πλούσιοι ιταλοί έμποροι εγκατεστημένοι ή μη στην ελληνιστική Ανατολή, ρωμαίοι αξιωματούχοι, πνευματικοί άνθρωποι, όπως ο Κικέρων, και τελικά οι ρωμαίοι αυτοκράτορες επηρεάζουν την παραγωγή των «νέο» αττικών εργαστηρίων και την εικόνα των πόλεων. Η ώσμωση τoυ ελληνιστικού κόσμου με την ρεπουμπλικανική και πρώιμη αυτοκρατορική Ρώμη διαμορφώνει τον νέα ελληνο-ρωμαϊκή Οικουμένη. Κατά πόσο όμως είναι ελληνική και πόσο ρωμαϊκή στους δύο αυτούς αιώνες, ειδικά στην επαρχία της Αχαΐας; Κάποιες απαντήσεις θα μας δώσουν η Δήλος και η Αθήνα αρχικά, η Αθήνα και οι νέες ρωμαϊκές πόλεις στη συνέχεια.

η-τάξη: ARCH979

Summary: Τhe seminar aims to examine the cultural changes that occurred in the southern part of mainland Greece (with part of the Cyclades) during the first centuries of Roman rule. We will focus on sculpture, where traditional and innovative elements are more evident, without excluding other art forms. New sponsors, such as the wealthy Italian traders (settled in the Hellenistic East or not), Roman officials, intellectuals such as Cicero, and, finally, the Roman emperors, influenced the artistic production of the so-called neo-attic workshops and the overall image of the cities. The interaction between the Hellenistic world and the late republican Rome gradually led to the emergence of a new Greco-Roman Oikumene. However, how much Greek or Roman is it? Delos and Athens will provide us with answers at the beginning of the period, while Athens and the new Roman cities will be the center of our study later on.

e-class: ARCH979

Ενδεικτική βιβλιογραφία – Selected bibliography

• Biard, G. 2017. La représentation honorifique dans les cités grecques aux époques classique et hellénistique. BEFAR 376. Paris – Athènes. 
• Βλίζος, Σ. επιμ. 2008. Η Αθήνα κατά τη Ρωμαϊκή εποχή. Πρόσφατες ανακαλύψεις, νέες έρευνες, Μουσείο Μπενάκη, 4^ο Παράρτημα. Αθήνα.
• Bol, P.C. επιμ. 2007. Die Geschichte der antiken Bildhauerkunst III. Hellenistische Plastik. Mainz.
• Di Napoli, V., F. Camia, V. Evangelidis, D. Grigoropoulos, D. Rogers και S. Vlizos, επιμ. 2018, What’s New in Roman Greece? Recent Work on the Greek Mainland and the Islands in the Roman Period, Proceedings of a Conference held in Athens, 8-10 October 2015. Μελετήματα 80. Αthens.
• Eckstein, A. M. 2008. Rome enters the Greek East. Oxford.
• Καραναστάση Π., Στεφανίδου-Τιβερίου, Θ., και Δ. Δαμάσκος, επιμ. 2018. Γλυπτική και κοινωνία στη ρωμαϊκή Ελλάδα: καλλιτεχνικά προϊόντα, κοινωνικές προβολές. Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου, Ρέθυμνο, 26-28 Σεπτεμβρίου 2014. Θεσσαλονίκη.
• Queyrel, F. 2020. Lasculpturehellénistique, 2. Royaumes et cités. Paris.
• Rizakis, A.D. και Cl. E. Lepenioti, επιμ. 2010. Roman Peloponnese III. Society, Economy and Culture under the Roman Empire: Continuity and Innovation. Μελετήματα 63. Athens.
• Στεφανίδου-Τιβερίου, Θ., Π. Καραναστάση και Δ. Δαμάσκος, επιμ. 2012. Κλασική παράδοση και νεωτερικά στοιχεία στην πλαστική της ρωμαϊκής Ελλάδας. Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου, Θεσσαλονίκης, 7-9 Μαΐου 2009. Θεσσαλονίκη.
• Stefanidou-Tiveriou, Th. 2008. «Tradition and Romanization in the monumental land- scape of Athens». Στο Βλίζος 2008, 11-42.

ΔημήτρηςΠλάντζος / ΝικόλαοςΔημάκης –

Dimitris Plantzos / Nikolaos Dimakis

Εαρινόεξάμηνο – Spring Semester

Θέμα:Ελληνιστική Αλεξάνδρεια: τοπογραφία, αρχαιολογία, και τέχνη.

Subject:Hellenistic Alexandria: Topography, archaeology and art

Περίληψη:Στο σεμινάριο εξετάζεται η τοπογραφία, η αρχαιολογία, και η τέχνη της Αλεξάνδρειας από την ίδρυσή της έως και τους Αυτοκρατορικούς Χρόνους. Εξετάζονται τα κυριότερα μνημεία της πτολεμαϊκής Αλεξάνδρειας μέσα από τις αρχαιολογικές και φιλολογικές μαρτυρίες, με ιδιαίτερη έμφαση στις εκτεταμένες νεκροπόλεις. Μελετάται επίσης η καλλιτεχνική παραγωγή της ελληνιστικής Αλεξάνδρειας και η ενδεχόμενη ύπαρξη «αλεξανδρινής σχολής» στην ελληνική τέχνη, και ειδικότερα στην αρχιτεκτονική, την μνημειακή ζωγραφική, την πλαστική, την κεραμική, και τη μικροτεχνία.

Summary: The seminar examines the topography, archaeology, and art of Alexandria from its foundation to the Imperial Period. The main monuments of Ptolemaic Alexandria are examined through the available archaeological and philological evidence, with special emphasis on the extensive necropoleis. The artistic production of Hellenistic Alexandria and the possible existence of an "Alexandrian school" in Greek art are also studied, and in particular in architecture, monumental painting, sculpture, pottery, and minor arts.    

EνδεικτικήΒιβλιογραφία– Selected Βibliography

• Abdo, A. 2022. Alexandria Antiqua. A Topographical Catalogue and Reconstruction. Oxford.
• Fischer-Bovet, Chr. 2018, «Official identity and ethnicity: Comparing Ptolemaic and Early Roman Egypt», Journal of Egyptian History 11, 208-42.
• Guimier-Sorbets, A.-M. 2021. The Mosaics of Alexandria. Pavements of Greek and Roman Egypt. Cairo.
• Hamma, Κ. επιμ. 1996. Alexandria and Alexandrianism. Papers Delivered at a Symposium Organized by the J. Paul Getty Museum and the Getty Centre for the History of Art and the Humanities, April 22- 25, 1993. Los Angeles.
• Harris, W.V. και G. Ruffini επιμ. 2004. Ancient Alexandria between Egypt and Greece. Leiden και Boston.
• McCoskey, D.E. 2002. «Race before “whiteness”: Studying identity in Ptolemaic Egypt», Critical Sociology 28, 13-39.
• McKenzie, J. 2007. The Architecture of Alexandria and Egypt, 300 B.C. - A.D. 700 [The Yale University Press Pelican History of Art Series]. New Haven.
• Πλάντζος, Δ. 2018. Η τέχνη της ζωγραφικής στον αρχαιοελληνικό κόσμο. Αθήνα.
• Plantzos, D. 1999. Hellenistic Engraved Gems. Oxford.
• Riggs, Chr. 2002, «Facing the Dead: Recent research on the funerary art of Ptolemaic and Roman Egypt», AJA 106, 85-101.
• Savvopoulos, K. 2019. «Popular divine imagery in Hellenistic and Roman Alexandria. The terracotta figurines collection of the Patriarchal Sacristy in Alexandria», BSA 114, 317-368.
• Venit, M.S. 2002. Monumental Tombs of Ancient Alexandria. The Theater of the Dead. Cambridge.

ΚοινόσεμινάριοΚΛΑΣΙΚΗΣ –ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗΣΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΒασίληςΠετράκης – ΧαρίκλειαΜπρεκουλάκη

Εαρινόεξάμηνο – Spring Semester

Θέμα: Τέχνη και τεχνολογία της αρχαίας ελληνικής ζωγραφικής: Διεπιστημονικές προσεγγίσεις και σύγχρονες αναγνώσεις (Εποχή του Χαλκού – Ελληνιστικοί χρόνοι)

Subject:The art and craft of Ancient Greek painting: interdisciplinary approaches and modern readings (Bronze Age - Hellenistic period)

Περίληψη: Στο σεμινάριο εξετάζεται η τέχνη της αρχαίας ζωγραφικής μέσω της διεπιστημονικής μελέτης της ως ύλη και εικόνα, από την άνθησή της στα ανακτορικά περιβάλλοντα της 2ης χιλιετίας στο χώρο του προϊστορικού Αιγαίου, μέχρι την ταφική της χρήση σε μνημεία των ύστερων κλασικών και ελληνιστικών χρόνων στην Μακεδονία. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην τεχνολογία της ζωγραφικής, στη σύσταση και στις εφαρμογές των αρχαίων υλικών (χρωστικές και συνδετικές ύλες) και τεχνικών, οι οποίες διερευνώνται μέσω καινοτόμων φυσικο-χημικών μεθόδων διάγνωσης, καθώς και στην αλληλεπίδραση τεχνικής, καλλιτεχνικού ύφους και αισθητικής.

H ζωγραφική εξετάζεται τόσο ως εικαστικό φαινόμενο, δηλαδή ως μια μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης και δημιουργίας, όσο και ως υλικός πολιτισμός, δηλαδή ως ένα προϊόν που αντικατοπτρίζει τις κοινωνικές και πολιτισμικές αξίες μιας εποχής. Στόχος του σεμιναρίου είναι να προσφέρει στους φοιτητές μια πληρέστερη και σε βάθος κατανόηση των ποικίλων εκφάνσεων της αρχαίας ζωγραφικής σε διαφορετικά χρονολογικά και γεωγραφικά συμφραζόμενα, συνδυάζοντας τις πληροφορίες που εξάγονται από την κλασική αρχαιολογία και την ιστορία της τέχνης με τα νέα δεδομένα και δυνατότητες που προσφέρει η χρήση τεχνολογιών αιχμής και εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης. Μέσω αυτών των εφαρμογών επιχειρείται η ανασύνθεση των αποσπασματικών εικόνων και η ορθότερη πρόσληψη της εικονογραφίας και της χρωματικής αρμονίας τους.

η-Τάξη: ARCH1183

Summary: The seminar examines the art and craft of ancient painting in the Aegean through an interdisciplinary lens, from its first flourishing in palatial contexts during the 2nd millennium BCE (Middle and, especially, Late Bronze Age) until its uses in Late Classical and Hellenistic Macedonia. Special emphasis is placed on the technology of painting, the composition and application of ancient materials (pigments and binding media) and techniques, studied through innovative scientific methods of identification, as well as in the interaction between technique, style and aesthetic perception.

Painting is examined as visual representation, a form of artistic expression and creativity, as well as a aspect of material culture, produced in (and reflective of) social and cultural values of a specific setting. The course aims to offer a comprehensive in-depth understanding of the various facets of ancient painting in different chronological and geographic contexts, combining information from archaeology and art history with the new potential offered using cutting-edge technologies and AI tools. Through such means, one may attempt the reconstruction of images and approach their proper iconographic and visual perception.

e-class: ARCH1183

EνδεικτικήΒιβλιογραφία– Selected Βibliography

• Becker, J., J. Jungfleisch και C. von Rüden, επιμ. 2018. Tracing Technoscapes: The Production of Bronze Age Wall Paintings in the Eastern Mediterranean, Leiden.
• Vlachopoulos, A.G. επιμ. 2018. Χρωστήρες. Paintbrushes. Wall-painting and vase-painting of the second millennium BC in dialogue: Proceedings of the International Conference on Aegean Iconography held at Akrotiri, Thera, 24-26 May 2013. Athens.
• Πλάντζος, Δ. 2018. Η τέχνη της ζωγραφικής στον αρχαιοελληνικό κόσμο. Αθήνα.
• Brecoulaki H., G. Verri, B. Bourgeois, F. P. Romano, A. G. Karydas, C. Caliri, E. Matin-Gonzalez και G. Kavvadias, 2019. «The lost art of Archaic Greek painting: revealing new evidence on the Pitsa pinakes through MA-XRF and imaging techniques», Techné 48:35-54.
• Brecoulaki, H., επιμ. 2023, Archaeology of Colour: Technical Art History Studies in Greek and Roman Painting and Polychromy,MELETEMATA 87. Athens.
• Brecoulaki, H. 2026. La Peinture Funéraire de Macédoine. Emplois et Fonctions de la Couleur, IVe-IIe s. av. J.-C., MELETEMATA 48. Athens.
• Brecoulaki, H. A. Karydas, V. Perdikatis και M. P. Colombini, 2021. «Re-presenting in colours at the ‘Palace of Nestor’: Original polychromy and painting materials», στο J. Bennet, επιμ., Representations. Material and Immaterial Modes of Communication in the Bronze Age Aegean, Sheffield Studies in Aegean Archaeology, 53-106. Oxford and Philadelphia.
• Kakoulli, I. 2009. Greek Painting Techniques and Materials from the Fourth to the First Century BC. London.
• Brysbaert, A., επιμ. 2008. The Power of Technology in the Bronze Age Eastern Mediterranean: The Case of Painted Plaster, Monographs in Mediterranean Archaeology 12. London and Oakville.
• Morgan, L. επιμ. 2005. Aegean Wall Painting: A Tribute to Mark Cameron. BSA Studies 13. London.