Σεμινάρια ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ

Χρύσανθος Κανελλόπουλος (Χειμερινό εξάμηνο)

Tίτλος: Η μνημειακή αρχιτεκτονική στην Αρχαία Αγορά των Αθηνών

Περίληψη: Το σεμινάριο εξερευνά την εξέλιξη του τοπίου και των μνημειακών αρχιτεκτονικών συνθέσεων στην Αγορά των Αθηνών. Οι κατασκευές εξετάζονται σε χρονολογική σειρά, ανά ομάδες (π.χ. στοές, κρήνες), και με τον τρόπο που οι αυτές συνδέονται μεταξύ τους. Έμφαση δίνεται στην οργάνωση του χώρου, σε υποδηλώσεις και φαινόμενα που παράγονται, στην εισαγωγή εξωτικών διαθέσεων, και στην ρωμαϊκή ενοποίηση.

Eνδεικτική βιβλιογραφία

Dinsmoor, W.B. 1982. «Anchoring Two Floating Temples». Hesperia51:410-52.

Knell, H. 1995. «Überlegungen zur öffentlichen Architektur des IV. Jahrhunderts in Athen». Στο: Die athenische Demokratie im 4. Jahrhundert v. Chr.: Vollendung oder Verfall einer Verfassungsform? Akten eines Symposiums 3.-7. August 1992, Bellagio, επιμ. Η. W. Eder, 475-514. Stuttgart.

Κορρές, Μ. 1992-1998. «Από τον Σταυρό στην Αρχαία Αγορά». ΗΟΡΟΣ 10-12: 83-104.

Meritt, L.C. 1982. «Some Ionic Architectural Fragments from the Athenian Agora». Στο: Studies in Athenian Architecture, Sculpture and Topography presented to Homer A.Thompson. 82-92. Hesperia Supplement 20. Princeton.

Meritt, L.C.  1996. «Athenian Ionic Capitals from the Athenian Agora». Hesperia 65: 121-74.

Shear, L. 1997. «The Athenian Agora: Excavations 1989-93». Hesperia 66: 495-548.

Stewart, A. 2017. «Hellenistic Sculpture from the Athenian Agora, Part 4: The East Pediment and Akroteria of the Temple of Apollo Patroos». Hesperia 86:273-323.

Thompson, H.A. 1937. «Buildings on the West Side of the Agora». Hesperia 6:1-226.

Thompson, H.A. 1950. «The Odeion in the Athenian Agora». Hesperia 19:31-141.

Tsatsaroni, L. υπό έκδοση. «The Middle Stoa between the Aiakeion and the Stoa of Zeus in Athens». Στο Τιμητικός τόμος στον Π. Βαλαβάνη, επιμ. Ν. Δημάκης και Ε. Δημακοπούλου.

Eυρυδίκη Κεφαλίδου (Χειμερινό εξάμηνο)

Θέμα: Η κεραμική ως αρχαιολογικό υλικό: ο ‘κύκλος ζωής’ των αρχαίων ελληνικών αγγείων 

Περίληψη: Το σεμινάριο επικεντρώνεται στις δύο κύριες παραμέτρους ενός ευρύτατου ερευνητικού ζητήματος της αρχαίας κεραμικής: 1) Την κοινωνική και οικονομική παράμετρο: παραγωγή και εμπόριο/διασπορά της κεραμικής ως μεθόδου για την καλύτερη κατανόηση της αρχαίας τεχνολογίας και οικονομίας και, 2) την ιδεολογική και εικονογραφική παράμετρο: κείμενα, ευρήματα και εικονογραφία. Θα εμβαθύνουμε στη μελέτη και των δύο παραπάνω συνιστωσών και θα προσπαθήσουμε να διευρύνουμε τη μεθοδολογία μας, συνδυάζοντας την μέχρι σήμερα έρευνα με τις νεότερες προσεγγίσεις, η πλειονότητα των οποίων αξιοποιεί τα πορίσματα της εθνο-αρχαιολογικής και ανθρωπολογικής επιστήμης. Στο πλαίσιο του μαθήματος γίνονται πρακτικές ασκήσεις - εργαστήρια στο Μουσείο του Τμήματός μας. η-τάξηARCH872

Eνδεικτική βιβλιογραφία

Allison, P. επιμ. 1999. The Archaeology of Household Activities. London – New York.

Arthur, J.W. 2003. «Ethnoarchaeology, Pottery, and Technology: Bridging Ethnographic and Archaeological Approaches». Reviews in Anthropology 32: 359-78.

Atalay, S. 2012. Community-Based Archaeology: Research with, by, and for Indigenous and Local Communities. Berkeley - Los Angeles-London.

Driessen, J.επιμ. 2013. Destruction: Archaeological, Philological and Historical Perspectives, Louvain.

Hurcombe, L. 2007. Archaeological Artefacts as Material Culture. Abingdon – New York.

Jones, R. επιμ. 2012. Manure Matters: Historical, Archaeological and Ethnographic Perspectives. Abingdon – New York.

Kopytoff I. 2001. «The cultural biography of things: commoditization as process». Στο The Social Life of Things, επιμ. A. Appadurai, 64-91. Cambridge.

Lawall, Μ. και J. Lund, επιμ. 2011. Pottery in the Archaeological Record: Greece and Beyond. Aarhus.

Lawall, M.L. 2000. «Graffiti, Wine Selling, and the Reuse of Amphoras in the Athenian Agora, ca. 430 to 400 B.C.» Hesperia 69:3-9.

Peña, J.T. 2007. Roman Pottery in the Archaeological Record. Cambridge.

Pfisterer-Haas, S. 1998. Wenn der Topf aber nun ein Loch hat … Restaurierung griechischer Keramik in Antike und Neuzeit (Sonderausstellung im Antiken-museum der Universität Leipzig, 5-8-1998). Leipzig.

Schiffer M.B. 2014.Behavioral Archaeology: Principles and Practice, Abingdon- New York, επιμ. J.M. Skibo, W. Michael, M. Graves και Τ. Stark. 2007. Archaeological Anthropology: Perspectives on Method and Theory. Tuscon.

Skibo, J.M. &Schiffer, M.B. 2008. People and Things: A Behavioral Approach to Material Culture. New York.

Sosna, D. και L. Brunclíková, επιμ. 2016. Archaeologies of Waste: Encounters with the Unwanted. Oxford.

Στυλιανός Κατάκης  (Χειμερινό εξάμηνο)

Θέμα: H ελληνική αρχαιολογία (με έμφαση στη γλυπτική) κατά την περίοδο ακμής της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας

Περίληψη: Σκοπός του σεμιναρίου είναι η διερεύνηση των αρχαιολογικών δεδομένων στον ελληνικό χώρο από τον Τραϊανό μέχρι τους Σεβήρους, την περίοδο της ακμής της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Θα εστιάσουμε στη γλυπτική, όπου η παραγωγή σημειώνει ιδιαίτερη άνθηση, χωρίς να αποκλείσουμε άλλες μορφές τέχνης. Η γενικότερη οικονομική ανάπτυξη οδήγησε σε οικοδομική έκρηξη και κατά συνέπεια αύξηση των γλυπτών που θα τα κοσμήσουν, όπως και των τιμητικών ανδριάντων και των ταφικών μνημείων. Ποιες ήταν οι επιπτώσεις στην εικόνα των γλυπτών στην Ελλάδα και την υπόλοιπη αυτοκρατορία;

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Βλίζος, Σ. επιμ. 2008. Η Αθήνα κατά τη Ρωμαϊκή εποχή. Πρόσφατες ανακαλύψεις, νέες έρευνες, Μουσείο Μπενάκη, 4^ο Παράρτημα. Αθήνα.

Bol, P.C. επιμ. 2010. Die Geschichte der antiken Bildhauerkunst ΙV. Plastik der römischen Kaiserzeit bis zum Tode Kaiser Hadrians. Mainz.

Bol, P.C. επιμ. 2019. Die Geschichte der antiken Bildhauerkunst V. Plastik der römischen Kaiserzeit vom Regierungsantritt des Antoninus Pius bis zum Ende der Antike. Mainz.

Δαμάσκος, Δ., Π. Καραναστάση και Θ. Στεφανίδου-Τιβερίου, επιμ. 2022. Πλαστική στη Ρωμαϊκή Ελλάδα: νέα ευρήματα και νέες έρευνες. Διεθνές Αρχαιολογικό Συνέδριο, Αθήνα, 12-14 Δεκεμβρίου 2019. Θεσσαλονίκη.

Di Napoli, V., F. Camia, V. Evangelidis, D. Grigoropoulos, D. Rogers και S. Vlizos, επιμ. 2018. What’s New in Roman Greece? Recent Work on the Greek Mainland and the Islands in the Roman Period, Proceedings of a Conference held in Athens, 8-10 October 2015. Μελετήματα 80. Αthens.

Καραναστάση Π., Στεφανίδου-Τιβερίου, Θ., και Δ. Δαμάσκος, επιμ. 2018. Γλυπτική και κοινωνία στη ρωμαϊκή Ελλάδα: καλλιτεχνικά προϊόντα, κοινωνικές προβολές. Διεθνές Αρχαιολογικό Συνέδριο, Ρέθυμνο, 26-28 Σεπτεμβρίου 2014. Θεσσαλονίκη.

Kouremenos, A., επιμ. 2022. TheProvinceofAchaeainthe 2^ndCenturyCE. London – New York.

Rizakis, A.D. και Cl. E. Lepenioti, επιμ. 2010. Roman Peloponnese III. Society, Economy and Culture under the Roman Empire: Continuity and Innovation. Μελετήματα 63. Athens.

Στεφανίδου-Τιβερίου, Θ., Π. Καραναστάση και Δ. Δαμάσκος, επιμ. 2012. Κλασική παράδοση και νεωτερικά στοιχεία στην πλαστική της ρωμαϊκής Ελλάδας. Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου, Θεσσαλονίκης, 7-9 Μαΐου 2009. Θεσσαλονίκη.

Βουτυράς Ε., Ε. Παπαγιάννη και Ν. Καζακίδη, επιμ. 2017. Bonaegratiae. Μελέτες ρωμαϊκής γλυπτικής προς τιμήν της καθηγήτριας Θεοδοσίας Στεφανίδου-Τιβερίου. Θεσσαλονίκη.

Βύρων Αντωνιάδης (Κύριος ερευνητής, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών) (Eαρινό εξάμηνο)

Θέμα: Ταφικές πρακτικές και τοπίο στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο κατά την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου

Περίληψη: Το σεμινάριο εξετάζει τη σχέση του τοπίου με τα ταφικά έθιμα και πρακτικές στο Αιγαίο, την Κύπρο και τη Φοινίκη κατά την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου. Βασικό στόχο του σεμιναρίου αποτελεί η μελέτης της τοπογραφίας, τυπολογίας και αρχιτεκτονικής των ταφικών μνημείων σε συνδυασμό με τις κοινωνικές και οικονομικές μεταβολές που έλαβαν χώρα κατά τους πρώτους αιώνες της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου. Τα ανθρώπινα και ζωικά οστά, αλλά και τα κτερίσματα που ανακαλυφθήκαν στους υπό εξέταση τάφους αναλύονται ως μέρος του ταφικού συνόλου μέσα από διαφορετικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις τόσο αρχαίες όσο και σύγχρονες. 

Eνδεικτική βιβλιογραφία

Antoniadis, V. 2017. Knossos and the Near East: A contextual approach to imports and imitations in Early Iron Age tombs. Oxford.

Aubet Semmler, M.E., F.J. Núñez και L. Trellisó, επιμ. 2014. The Phoenician cemetery of Tyre-Al Bass. II, Archaeological seasons 2002-2005. Beirut.

Dimakis, N. και T.M. Dijkstra, επιμ. 2020. Mortuary variability and social diversity in ancient Greece: Studies on ancient Greek death and burial. Oxford.

Dimitriadou, E.M. 2019. Early Athens: Settlements and cemeteries in the Submycenaean, Geometric, and Archaic periods. Los Angeles.

Keswani, P.S. 2012. «Mortuary practices and burial cults in Cyprus from the Bronze Age through the Early Iron Age». Στο Parallel Lives: Ancient island societies in Crete and Cyprus. Papers arising from the Conference in Nicosia organised by the British School at Athens, the University of Crete and the University of Cyprus, in November-December 2006, επιμG. Cadogan, M. Iacovou, K. Kopaka και J. Whitley [BSA Studies 20], 313-30. London.

Lemos, I.S. και Α. Kotsonas, επιμ. 2020. A Companion to the archaeology of early Greece and the Mediterranean. Chichester.

Mazarakis Ainian, A., επιμ. 2011. The "Dark Ages" revisited: Acts of an international symposium in memory of William D.E. Coulson, University of Thessaly, Volos, 14-17 June 2007, Βόλος.

Morris, I. 1987. Burial and ancient society: The rise of the Greek city-state. Cambridge - Νew York.

Papadopoulos, J.K. και E. Lord Smithson, 2017. The Athenian Agora.The Early Iron Age: The cemeteries [The Athenian Agora 36]. Princeton.

Whitley, J. 2002. «Objects with attitude: Biographical facts and fallacies in the study of Late Bronze Age and Early Iron Age warrior graves». CAJ 12:217-32.

Δημήτρης Πλάντζος - Νικόλαος Δημάκης (Eαρινό εξάμηνο)

Θέμα: Ελληνιστική Αλεξάνδρεια: τοπογραφία, αρχαιολογία και τέχνη

Περίληψη: Στο σεμινάριο εξετάζεται η τοπογραφία, η αρχαιολογία, και η τέχνη της Αλεξάνδρειας από την ίδρυσή της έως και τους Αυτοκρατορικούς Χρόνους. Εξετάζονται τα κυριότερα μνημεία της πτολεμαϊκής Αλεξάνδρειας μέσα από τις αρχαιολογικές και φιλολογικές μαρτυρίες, με ιδιαίτερη έμφαση στις εκτεταμένες νεκροπόλεις. Μελετάται επίσης η καλλιτεχνική παραγωγή της ελληνιστικής Αλεξάνδρειας και η ενδεχόμενη ύπαρξη «αλεξανδρινής σχολής» στην ελληνική τέχνη, και ειδικότερα στην αρχιτεκτονική, την μνημειακή ζωγραφική, την πλαστική, την κεραμική, και τη μικροτεχνία.

Eνδεικτική βιβλιογραφία

Abdo, A. 2022. AlexandriaAntiqua. A Topographical Catalogue and Reconstruction. Oxford.

Fischer-Bovet, Chr. 2018, «Official identity and ethnicity: Comparing Ptolemaic and Early Roman Egypt». Journal of Egyptian History 11:208-42.

Guimier-Sorbets, A.-M. 2021. The Mosaics of Alexandria. Pavements of Greek and Roman Egypt. Cairo.

Hamma, Κ., επιμ. 1996. Alexandria and Alexandrianism. Papers Delivered at a Symposium Organized by the J. Paul Getty Museum and the Getty Centre for the History of Art and the Humanities, April 22- 25, 1993. Los Angeles.

Harris, W.V. και G. Ruffini, επιμ. 2004, Ancient Alexandria between Egypt and Greece. Leiden - Boston.

McCoskey, D.E. 2002. «Race before “whiteness”: Studying identity in Ptolemaic Egypt». Critical Sociology 28(1-2):13-39.

McKenzie, J. 2007. The Architecture of Alexandria and Egypt, 300 B.C. - A.D. 700 [The Yale University Press Pelican History of Art Series]. New Haven.

Πλάντζος, Δ. 2018. Η τέχνη της ζωγραφικής στον αρχαιοελληνικό κόσμο. Αθήνα.

Plantzos, D. 1999. Hellenistic Engraved Gems. Oxford.

Riggs, Chr. 2002, “Facing the Dead: Recent research on the funerary art of Ptolemaic and Roman Egypt”, AJA 106,1:85-101.

Savvopoulos, K. 2019. «Popular divine imagery in Hellenistic and Roman Alexandria. The terracotta figurines collection of the Patriarchal Sacristy in Alexandria». BSA 114:317-68.

Venit, M.S. 2002. Monumental Tombs of Ancient Alexandria. The Theater of the Dead. Cambridge.